Έχουν περάσει ήδη αρκετοί μήνες από τότε που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε την πρόταση κανονισμού για την επόμενη Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), αυτή δηλαδή που θα ισχύσει τη νέα προγραμματική περίοδο (2021-2027). Στο επίπεδο των οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το κέντρο βάρους της συζήτησης έχει μεταφερθεί στο Ευρωκοινοβούλιο, καθώς απαιτείται η ψήφιση του κανονισμού από αυτό πριν από την οριστική έγκρισή του από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Τόσο οι επερχόμενες ευρωεκλογές όσο και η αβεβαιότητα στην εξέλιξη του Brexit έχουν δημιουργήσει καθυστερήσεις στη διαβούλευση, έτσι ώστε πλέον να προεξοφλείται η μεταφορά της εφαρμογής της νέας ΚΑΠ κατά ένα έτος (2022), κάτι βέβαια που μόνο πρωτοφανές δεν είναι για τα δεδομένα της ΕΕ.

Η συζήτηση και η διαβούλευση, όμως, σχετικά με τη νέα ΚΑΠ όχι μόνο δεν περιορίζεται εντός των νομοθετικών θεσμών της ΕΕ, αλλά αντίθετα περιλαμβάνει όλους τους εμπλεκόμενους με την αγροτική οικονομία, το κλίμα και το περιβάλλον, φορείς σε ευρωπαϊκό, αλλά και εθνικό επίπεδο.

Όλο το προηγούμενο διάστημα, η GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ παρακολουθεί συστηματικά και συμμετέχει στις διεργασίες διαβούλευσης και προετοιμασίας, οι οποίες αφορούν όλο το φάσμα του νέου κανονισμού, από τις γενικές και σημαντικές πολιτικές αποφάσεις και επιλογές που καθορίζουν τις κατευθύνσεις της ΚΑΠ έως και τις τεχνικές αναλύσεις, οδηγίες και επεξηγήσεις που παρουσιάζουν οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το ενδιαφέρον των αγροτών για τις εξελίξεις στην ΚΑΠ είναι πολύ μεγάλο, καθώς αυτό εισπράττουμε σε κάθε επαφή μαζί τους τους τελευταίους μήνες. Ήδη, λοιπόν, βρισκόμαστε στο μέσο ενός προγράμματος πολλών ενημερωτικών εκδηλώσεων – συζητήσεων για τη νέα ΚΑΠ σε όλη τη χώρα.

Ο τίτλος των εκδηλώσεων «Η ΚΑΠ μετά το 2020. Ευκαιρίες και προκλήσεις» συνοψίζει, κατά την εκτίμησή μας, τον μεταρρυθμιστικό χαρακτήρα της νέας ΚΑΠ και όσων αυτός ο χαρακτήρας μπορεί να σημαίνει για την αγροτική οικονομία της χώρας.

Η μεταρρυθμιστική διάσταση της νέας ΚΑΠ αφορά κυρίως τους τομείς της επικουρικότητας και της διακυβέρνησης. Με απλά λόγια, το βάρος της ευθύνης της διαμόρφωσης και διαχείρισης των παρεμβάσεων μετατοπίζεται σημαντικά από την ΕΕ στις εθνικές κυβερνήσεις. Ο κύριος κανονισμός αφορά τη σύνταξη των Εθνικών Στρατηγικών Σχεδίων (ΕΣΣ), τα οποία και θα αποτελούν τη «βίβλο» της νέας ΚΑΠ για το κάθε κράτος-μέλος.

Ο νέος αυτός κανονισμός θέτει το πλαίσιο των στόχων που πρέπει να πετύχουν τα κράτη-μέλη και προδιαγράφει αυστηρές μετρικές απόδοσης και αξιολόγησης της επίτευξής τους σε ετήσια και πολυετή βάση, προτείνοντας μία σειρά παρεμβάσεων στους δύο πυλώνες της ΚΑΠ. Ταυτόχρονα, όμως, μεταφέρει στο κάθε κράτος την ευθύνη διαμόρφωσης του μείγματος των παρεμβάσεων αυτών και της εξειδίκευσής τους στο επίπεδο της εφαρμογής τους από τους παραγωγούς – δικαιούχους των ενισχύσεων.

Βασικοί ορισμοί, όπως αυτοί του «πραγματικού γεωργού» ή του «νέου γεωργού», θα πρέπει να καθοριστούν από τη χώρα μας, όπως αντίστοιχα θα πρέπει να καθοριστούν όλες οι τεχνικές προδιαγραφές συμμετοχής των παραγωγών στα προγράμματα των ενισχύσεων, για παράδειγμα τα κατώτατα όρια εκτάσεων και ενισχύσεων ή/ και τα όρια αναδιανομής τους. Σε καμία περίπτωση όλα αυτά δεν αποτελούν «τεχνικές λεπτομέρειες», καθώς θα καθορίσουν σε σημαντικό βαθμό την κατανομή των ενισχύσεων.

Το ίδιο σημαντικές για τους χιλιάδες αγρότες θα είναι και οι εθνικές αποφάσεις που αφορούν την κατανομή της νέας Βασικής Ενίσχυσης, καθώς ο κανονισμός αφήνει ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα τόσο για το ποσοστό που θα διατεθεί όσο και για την κατάργηση ή τη διατήρηση των ιστορικών δικαιωμάτων.

cap-aktinografiaΗ αναπροσαρμογή των παρεμβάσεων για την προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος προβλέπει σαφώς πιο ενισχυμένες υποχρεώσεις για όλους τους παραγωγούς, ενσωματώνοντας όλους τους όρους του σημερινού πρασινίσματος στη νέα πολλαπλή συμμόρφωση (αιρεσιμότητα), ενώ ταυτόχρονα θέτει την υποχρέωση δημιουργίας ευέλικτων προαιρετικών οικολογικών προγραμμάτων σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο.

Η εισαγωγή νέων τεχνολογιών στο χωράφι αποτελεί στρατηγικό οριζόντιο στόχο και σε αυτή την κατεύθυνση παρέχονται σειρά εργαλείων που ξεκινούν από τη χρηματοδότηση της έρευνας και της καινοτομίας και καταλήγουν σε παρεμβάσεις στις αγροτικές εκμεταλλεύσεις, με απαραίτητο ενδιάμεσο κρίκο ένα ισχυρό και πολυεπίπεδο Σύστημα Παροχής Γεωργικών Συμβουλών.

Αυτές είναι μόνο κάποιες από τις επιλογές που θα πρέπει να κάνει η χώρα μας κατά τη σύνταξη και διαβούλευση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου της. Ήδη, κάποιες ευρωπαϊκές χώρες έχουν συντάξει και συζητούν με τις υπηρεσίες της ΕΕ τις αρχικές εκδόσεις των δικών τους Εθνικών Στρατηγικών Σχεδίων, προετοιμαζόμενες για τη διαπραγμάτευση που θα ξεκινήσει μετά τις ευρωεκλογές.

Η εθνική συζήτηση για τη νέα ΚΑΠ πρέπει να προχωρήσει παράλληλα με τη διαβούλευση του κανονιστικού πλαισίου στην ΕΕ και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να χαθεί πολύτιμος χρόνος, αναμένοντας την οριστικοποίησή του. Οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες για τη χώρα μόνο μικρές δεν είναι και οι αποφάσεις για τις βασικές στοχεύσεις και κατευθύνσεις της νέας ΚΑΠ πρέπει να είναι καρπός ανοιχτής και σοβαρής διαβούλευσης με τους εμπλεκόμενους φορείς.

Ο κύκλος των εκδηλώσεων της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ προσπαθεί να συμβάλει στην ενημέρωση των παραγωγών, ανοίγοντας έναν ψύχραιμο και τεκμηριωμένο διάλογο που στοχεύει στη σύνταξη ενός Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου με ρεαλισμό, αλλά και φιλοδοξία για την πορεία του αγροτικού τομέα της χώρας.
γράφει ο Δημήτρης Καπνιάς, διευθυντής Έργου της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ
πηγη: Υπαιθρος χώρα